Đắk Lắk: Trà đàm “Văn hóa Cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc Ê Đê trong bối cảnh đương đại” tại chùa Hoa Nghiêm

PSO - Tối ngày 27/9/2025 (nhằm ngày 06/8 năm Ất Tỵ), tại hội trường chùa Hoa Nghiêm, tỉnh Đắk Lắk, các thành viên Ban Văn hóa Trung ương GHPGVN phối hợp cùng Ban Văn hóa Phật giáo tỉnh Đắk Lắk đã trang nghiêm tổ chức buổi trà đàm với chủ đề “Văn hóa cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc Ê Đê trong bối cảnh đương đại”.

Buổi trà đàm vinh dự đón tiếp sự hiện diện và chứng minh của Thượng tọa Thích Hải Định – Phó Trưởng Phân ban đặc trách Văn học Nghệ thuật Ban Văn hóa Trung ương GHPGVN, Trụ trì chùa Hoa Lâm, tỉnh Đắk Lắk; Đại đức Thích Minh Đăng – Ủy viên Thường trực Phân ban Phật tử Dân tộc Trung ương, Phó Thư ký kiêm Trưởng ban Kinh tế Tài chính BTS GHPGVN tỉnh, Trụ trì chùa Hoa Nghiêm; Đại đức Thích Quảng Tuệ – Ủy viên Thường trực BTS GHPGVN tỉnh; Đại đức Thích Minh Giáo – Ủy viên Ban Văn hóa Trung ương, Trưởng Ban Văn hóa BTS GHPGVN tỉnh, Trụ trì chùa Quán Thế Âm; Đại đức Thích Quảng Mẫn – Ủy viên Ban Văn hóa Trung ương, Phó Trưởng Ban Văn hóa GHPGVN tỉnh Lâm Đồng, Trụ trì chùa Liên Hoa; Đại đức Thích Tịnh Quang – Thành viên Ban Văn hóa Trung ương GHPGVN; Sư cô Thích Nữ Liên Thảo – Ủy viên Thường trực Ban Văn hóa Trung ương, Ủy viên Ban Giáo dục Phật giáo Trung ương; cùng các nghệ sĩ văn hóa dân gian như Nghệ sĩ Nguyễn Trường, Nguyễn Đức, các già làng, cùng hơn 40 đồng bào, thanh thiếu niên dân tộc Ê Đê tham dự.

Trong bối cảnh các tộc người tại Việt Nam đang không ngừng chuyển mình trước những dòng chảy của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, việc duy trì và phát huy văn hóa truyền thống, đặc biệt là văn hóa cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc Ê Đê, là một vấn đề cấp thiết. Sự biến đổi văn hóa là điều tất yếu, nhưng nếu không có định hướng bảo tồn và phát triển đúng đắn, các di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một nhanh chóng.

Buổi trà đàm đã diễn ra với tinh thần sâu lắng, nhiều chia sẻ tâm huyết và trăn trở được gửi gắm từ chư Tôn đức, các nghệ sĩ, các nhà nghiên cứu, người dân và những người làm công tác văn hóa. Đại đức Thích Tịnh Quang và Sư cô Thích Nữ Liên Thảo đã điều phối tọa đàm, đặt ra nhiều vấn đề trọng tâm như: vai trò của văn hóa cồng chiêng trong đời sống cộng đồng; nguy cơ biến mất trong xã hội hiện đại; cũng như những giải pháp khả thi để gìn giữ, phát triển văn hóa dân tộc trong bối cảnh đương đại.

Thượng tọa Thích Hải Định nhấn mạnh: “Văn hóa cồng chiêng và nhạc cụ Ê Đê có vị trí vô cùng quan trọng trong đời sống tâm linh của cộng đồng. Người Ê Đê quan niệm tiếng chiêng là nhịp cầu giao tiếp giữa con người và thần linh, là biểu hiện của sự gắn kết trong cộng đồng, là tiếng gọi giáo dục sự yêu thương, hòa hiệp, ý thức gìn giữ văn hóa dân tộc. Phật giáo luôn đồng hành cùng dân tộc, việc gìn giữ cồng chiêng cũng chính là gìn giữ một nền văn hóa hướng thượng và chuyển hóa tâm thức con người.”

Đại đức Thích Minh Giáo cũng nêu rõ: “Cồng chiêng không chỉ hiện diện trong nghi lễ tôn giáo mà còn trong đời sống cộng đồng như các lễ hội cầu mưa, mừng lúa mới, lễ kết nghĩa... Chúng mang tính biểu tượng cao về quyền lực, địa vị và lòng hiếu khách. Cần bảo tồn cồng chiêng theo hướng thuần tịnh, loại bỏ những hủ tục, không giết mổ, thay vào đó dùng rượu cần, hoa trái để duy trì yếu tố tâm linh mà vẫn giữ trọn tính nhân văn.”

Nghệ sĩ Nguyễn Trường và Nguyễn Đức đã giới thiệu gần 20 loại nhạc cụ dân tộc Ê Đê, từ ching đing, sáo vỗ, chiêng arap… cùng phân tích các nguy cơ mai một và đề xuất các phương án khắc phục. Các nghệ sĩ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của người truyền, người dạy và người học – ba trụ cột thiết yếu để duy trì tính liên tục và sức sống cho nền văn hóa nhạc cụ dân tộc.

Buổi trà đàm càng trở nên sinh động với các tiết mục biểu diễn nghệ thuật đặc sắc như: độc tấu sáo vỗ “Làng buôn vào hội” do NSƯT Vũ Lân sáng tác, Ngọc Diệu trình bày và phần đệm của nghệ sĩ Nguyễn Đức; hay tiết mục diễn tấu tập thể “Bình minh cao nguyên” với sự tham gia của nghệ sĩ Ngọc Diệu, Nguyễn Đức, Nguyễn Trường và Ngọc Sáu.

Trước đó, chư Tôn đức trong đoàn đã có chuyến thăm và làm việc với các già làng, lãnh đạo văn hóa dân tộc tại Buôn Đôn, gặp gỡ người dân ở mọi lứa tuổi và trao tặng 150 suất quà Trung thu tại Buôn Kon Wang. Đặc biệt, đoàn cũng được lắng nghe phần thuyết trình sâu sắc của NSƯT Vũ Lân về nghiên cứu văn hóa cồng chiêng – một di sản đã được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại từ năm 2005.

Buổi trà đàm khép lại trong không khí thân tình, thấm đượm đạo vị và văn hóa, đánh dấu một bước đi ý nghĩa trong hành trình bảo tồn và phát triển di sản văn hóa dân tộc – một trong những phương diện quan trọng thể hiện tinh thần nhập thế, đồng hành cùng dân tộc của Phật giáo Việt Nam.

Tin, ảnh: Thích Nữ Liên Thảo