Khám phá kiến trúc độc đáo chùa Phổ Chiếu, dấu ấn lịch sử giữa trung tâm Hải Phòng

Nằm tại phường Dư Hàng Kênh, quận Lê Chân, TP. Hải Phòng, chùa Phổ Chiếu (hay còn gọi tắt là chùa Chiếu) không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo của người dân mà còn là “chứng nhân” lịch sử trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.

Chùa Phổ Chiếu được xây dựng năm 1953 với mục đích ban đầu là lập Tam Giáo Đường. Bia chùa ghi rõ: “Năm Quý Tỵ 1953, vị Đại sư Ngộ Chân Tử, người làng Cao Mại, Kiến Xương, Thái Bình, xây dựng Tam Giáo Đường thờ cả Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo, truyền bá kinh Thiên Đàn, nhưng chủ yếu tu pháp môn niệm Phật”. Đến năm 1954, Đại sư Ngộ Chân Tử vào Nam. Hòa thượng Thích Thanh Quang, thuộc pháp phái Lâm Tế Lãng Lăng Sơn môn Tổ đình Linh Quang Trà Lũ (Xuân Trường, Nam Định) ra tiếp nhiệm. Tam Giáo Đường sau đó được đổi tên thành chùa Phổ Chiếu.

Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, chùa Phổ Chiếu đã có nhiều thay đổi so với nguyên trạng ban đầu. Năm 1985, Hòa thượng Thích Thanh Quang tiến hành trùng tu ngôi chùa. Đặc biệt, dưới thời trụ trì của Hòa thượng Thích Thanh Giác, chùa được mở rộng với nhiều hạng mục mới. Đến năm 2016, Hòa thượng đã tổ chức đại trùng tu ngôi Bảo điện, tạo nên diện mạo khang trang như hiện nay.

Chùa Phổ Chiếu có quy mô hài hòa, cảnh quan thanh tịnh trên diện tích khoảng 6.200m². Khuôn viên chùa được quy hoạch theo lối kiến trúc truyền thống “Nội công, ngoại quốc”, với hệ thống công trình gồm: Phật điện, tổ đường, nhà vong, giảng đường, tăng xá, thư viện, nhà bia và vườn tháp. Đây cũng là một phật viện, trường hạ uy tín nhiều năm, thường xuyên đón hàng trăm tăng Ni, phật tử về học tập và tu học.

Chùa có kiến trúc độc đáo tạo nên dáng vẻ riêng của một ngôi chùa tĩnh lặng giữa trung tâm Hải Phòng. Cổng chùa là hệ thống ngũ quan (năm cửa), mái chồng diêm, hai tầng đao cong.

Điểm nhấn kiến trúc của chùa là toà bảo tháp 9 tầng, tiết diện tứ giác. Mỗi tầng đều có 12 tượng tam thánh Tây phương, trong tầng thứ 9 có tượng Phật A Di Đà cao 2,20m, nặng 1,15 tấn và đại hồng chung tầng thứ nhất.

Tòa tháp cửu phẩm liên hoa 9 tầng, với chiều cao 53m, được xem là tòa bảo tháp cao nhất tại Hải Phòng hiện nay.

Ngoài kiến trúc chính theo lối truyền thống, chùa còn nổi bật với các công trình đặc sắc như ngôi chùa Một Cột thu nhỏ giữa hồ nước.

Xung quanh là hình tượng bốn con rồng uốn lượn hướng về trung tâm, tạo không gian vừa linh thiêng vừa hiện đại.

Trong kháng chiến chống Pháp, chùa là cơ sở cách mạng bí mật nuôi giấu cán bộ. Giai đoạn 1954-1955, nơi đây trở thành điểm hội họp của Liên hiệp Công đoàn TP Hải Phòng, chỉ đạo đấu tranh phản đối cưỡng ép di cư vào Nam. Thời chống Mỹ, chùa là nơi đặt sở chỉ huy của giám đốc công an thành phố. Chính những đóng góp đó, chùa Phổ Chiếu được xếp hạng Di tích Lịch sử Kháng chiến cấp thành phố.

Chùa Phổ Chiếu ngày nay không ngừng được trùng tu, tôn tạo khang trang, trở thành điểm đến văn hóa – tâm linh thu hút đông đảo người dân và du khách vào mỗi dịp lễ, Tết. Nơi đây không chỉ là chốn thiêng thờ Phật mà còn là địa chỉ đỏ, góp phần lưu giữ ký ức hào hùng của thành phố Cảng trong những giai đoạn lịch sử cam go.