Nơi đào tạo tăng tài của Phật giáo vào thế kỷ XIX tại miền Tây

Tổ đình Kim Cang thuộc ấp Bình Cang 1, xã Bình Thạnh, huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An (cũ, nay là Tây Ninh) - là ngôi chùa cổ uy nghi, bề thế. Tổ đình Kim Cang thể được xem là trung tâm Phật giáo, nơi đào tạo tăng tài vào thế kỷ XIX tại miền Tây nói chung, đất Long An nói riêng.

Ngôi chùa cổ-Tổ đình Kim Cang còn có câu chuyện đi cùng mang màu sắc liêu trai, thu hút, có thể trở thành điểm nhấn cho du lịch, đặc biệt là du lịch tâm linh.

Trụ trì Tổ đình Kim Cang - Thượng tọa Thích Tắc Quảng kể, xưa kia, chùa Kim Cang có tên là chùa Phước Long và không phải ở vị trí hiện tại. 

Chuyện được ghi chép lại rằng, khi ấy, Tổ Chánh Tâm vừa đến làm trụ trì chùa theo lời thỉnh cầu của người dân, thay cho vị trụ trì vừa viên tịch. 

Một ngày, ông nằm mộng, thấy thần Kim Cang bảo hãy dời chùa đến vị trí gần bờ sông thì ngôi già lam này sẽ được “phát dương quang đại”.

Hôm sau, khi đang ở trong vườn, Tổ Chánh Tâm thấy một con rắn lớn dữ tợn đuổi theo mình. Tổ chạy đến gần bờ sông thì kiệt sức ngồi nghỉ, nhìn lại không thấy con rắn đâu nữa. 

Lúc đó, có một cơn gió lớn thổi qua khiến lau, sậy nằm rạp xuống. Một khu đất trống hiện ra. Nghĩ rằng thần Kim Cang chỉ điểm xây dựng ngôi chùa tại đây nên Tổ Chánh Tâm dời chùa về vị trí gần bờ sông như hiện nay và lấy hiệu là Kim Cang.

Khuôn viên chùa có khu bảo tháp với một số tháp lớn, nhỏ khác nhau, trong đó có một ngôi tháp được cho là có sẵn từ trước khi chùa được xây dựng. Ngoài ra, khu bảo tháp còn có một tòa tháp cao đặt xá lợi bên trong cũng là nơi lưu giữ linh cốt do người dân gửi vào.

Tổ đình Kim Cang là một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất ở Long An và các tỉnh miền Tây vì lịch sử lâu đời. Mái già lam này là nơi xuất gia tu học của nhiều vị danh tăng, có ảnh hưởng lớn trong phong trào chấn hưng Phật giáo đầu thế kỷ XX. Ngôi chùa này còn là nơi in ấn, phát hành kinh sách lớn nhất Nam bộ. Tại Tổ đình còn lưu lại hàng trăm bản khắc gỗ để in kinh Phật.

Được biết, công trình này do chính tay Tổ Chánh Tâm khắc từng chữ Nho lên bảng gỗ. Ngoài ra, chùa Kim Cang còn lưu giữ nhiều tượng Phật bằng gỗ và chiếc chuông đồng có niên đại từ thế kỷ XIX.

Thượng tọa Thích Tắc Quảng cho biết, chùa Kim Cang được xây dựng theo phong cách tối giản nên không có nhiều tượng Phật mới, các tượng thờ hiện tại ở chùa hầu hết đều được kế thừa từ trước.

Khuôn viên chùa Kim Cang rộng khoảng 6.000m2, khu đất này được một thí chủ cúng dường cho chùa từ những ngày đầu. Hiện trong sân chùa vẫn còn tấm bia ghi rõ công đức của ông. 

Khuôn viên rộng lại cạnh bờ sông nên không gian chùa Kim Cang rất mát mẻ. Phía sau chùa, ở bến sông là nơi phóng sinh. Hàng năm, chùa cùng các phật tử tổ chức nhiều đợt phóng sinh. 

Đây có thể được xem là một nét đặc trưng của chùa Kim Cang, có thể thu hút du khách đến tham quan. Tự tay trả tự do cho cá nước, chim trời trong không gian tĩnh lặng, bình yên của ngôi chùa trăm tuổi sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm đặc biệt.

Phát huy những giá trị truyền thống lâu đời, ngày nay, chùa Kim Cang tiếp tục là nơi tổ chức nhiều hoạt động tu học lớn cho tăng, ni, phật tử khắp mọi nơi. Từ năm 1996 đến nay, Tổ đình Kim Cang là nơi An cư kiết hạ nổi bật nhất trong tỉnh Long An.

Chùa còn từng là điểm tổ chức Đại giới đàn truyền giới pháp cho tăng, ni trẻ. Các khóa tu mùa hè cũng được tổ chức đều đặn hàng năm khi dịch Covid-19 chưa bùng phát.

Chùa Kim Cang còn có nhiều đóng góp cho việc chăm lo đời sống người dân, xây dựng quê hương. Hàng năm, chùa đều phối hợp chính quyền địa phương xây nhà tình thương, cầu giao thông nông thôn, tặng quà người nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn,...

Từ năm 2016, hàng tháng, chùa Kim Cang đều tổ chức đoàn đưa người dân đi mổ mắt miễn phí tại TP.HCM (chương trình tạm ngưng từ khi dịch bùng phát đến nay). Đã có hàng ngàn người được giúp đỡ từ chương trình này.

Chùa Kim Cang là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử nổi bật. Với những cổ vật được lưu giữ, những bảo tháp trong khuôn viên chùa cùng kiến trúc uy nghi, Tổ đình Kim Cang có thể được xem là điểm đến khó thể bỏ qua khi phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch tâm linh tại tỉnh Long An.

Theo Dân Việt