Từ một giảng viên đại học thành đạt quê ở U Minh Thượng, Kiên Giang, sư cô Thích nữ Diệu Hạnh, 35 tuổi, hiện đang tu học tại chùa Thiên Long, đã chứng minh rằng hạnh phúc không phải là điều ngẫu nhiên, mà là kết quả của sự lựa chọn và nỗ lực không ngừng.
Sư cô Thích nữ Diệu Hạnh (tên khai sinh Trần Thị Diễm Cần), từng là giảng viên đại học với hai bằng cử nhân và một bằng thạc sĩ quốc tế, nay là nghiên cứu sinh Phật học. Trong buổi phỏng vấn, sư cô chia sẻ hành trình rời bỏ thế tục để tìm an lạc nội tâm, cùng những thay đổi trong quan niệm về hạnh phúc.
| Sư cô Thích nữ Diệu Hạnh từng đạt được nhiều thành tựu nổi bật trước khi xuất gia. Cô sở hữu hai bằng cử nhân (Ngôn ngữ Anh và Kinh doanh Quốc tế) từ Đại học Cần Thơ và bằng thạc sĩ Kinh tế - Xã hội học từ Đại học Liège, Bỉ, với học bổng song phương Việt - Bỉ. Là giảng viên đại học gần 10 năm, cô đã giảng dạy nhiều môn học chuyên ngành, hướng dẫn 19 luận văn, 13 tiểu luận, và 4 đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường. Sư cô cũng có 26 bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa học trong và ngoài nước. Thành thạo tiếng Anh (IELTS 7.0), tiếng Pháp, và nghiên cứu cổ ngữ Pali, sư cô hiện là nghiên cứu sinh Phật học, tu học tại chùa Thiên Long. |
Từ giảng đường đến đời sống thiền môn
Theo quan niệm của cô, hạnh phúc thực sự là gì, và làm thế nào để có thể nhận diện được nó trong cuộc sống thường ngày?
Theo cô, hạnh phúc thực sự, dưới góc nhìn tâm lý học, không chỉ là trạng thái cảm xúc tích cực nhất thời mà là cảm giác viên mãn xuất phát từ sự hài hòa giữa các giá trị, mục tiêu sống và mối quan hệ ý nghĩa. Nó không phải là điểm đến cố định mà là một hành trình liên tục, được xây dựng thông qua cách chúng ta định nghĩa ý nghĩa cuộc sống và cách ứng xử với những gì xảy ra xung quanh.
Để nhận diện hạnh phúc trong cuộc sống, chúng ta có thể bắt đầu bằng cách sống trọn vẹn với khoảnh khắc hiện tại, cảm nhận giá trị của những điều nhỏ bé xung quanh, như nụ cười của người thân hay niềm vui từ công việc ý nghĩa. Lòng biết ơn cũng đóng vai trò quan trọng, khi tập trung vào những gì ta đang có thay vì thiếu thốn sẽ giúp tăng cảm giác hạnh phúc. Hiểu rõ bản thân, nhận biết điều gì mang lại niềm vui và ý nghĩa, sẽ giúp ta kết nối sâu sắc hơn với hạnh phúc thực sự. Cuối cùng, hãy trân trọng các mối quan hệ, bởi sự thấu hiểu và yêu thương từ người khác là nguồn cội lớn lao của hạnh phúc. Hạnh phúc thường ẩn mình trong những điều giản dị, cần sự tinh tế để nhận ra.
Khi còn là một giảng viên, hạnh phúc đối với cô có ý nghĩa như thế nào?
Hạnh phúc là một khái niệm có tính chất tương đối, thay đổi tùy thuộc vào nhận thức, trải nghiệm và mục đích sống của mỗi người qua từng giai đoạn. Khi cô còn là một giảng viên, hạnh phúc có thể gắn liền với sự thành công trong sự nghiệp, sự công nhận của xã hội, cảm giác đóng góp thông qua việc truyền đạt tri thức. Lúc đó, hạnh phúc thường mang tính điều kiện – nó phụ thuộc vào việc đạt được những mục tiêu bên ngoài.
Khoảnh khắc nào khiến cô quyết định từ bỏ công việc giảng dạy để bước vào con đường tu hành, và đâu là điều quan trọng nhất dẫn đến lựa chọn này?
Khoảnh khắc quyết định từ bỏ công việc giảng dạy để bước vào con đường tu hành là một quá trình tâm lý sâu sắc và không dễ dàng. Lý do không phải do sự chán nản hay thất vọng với công việc, mà là sự nhận thức sâu sắc về sự vô thường của cuộc sống. Cô nhận ra rằng công việc giảng dạy dù mang lại niềm vui và sự thành công, nhưng vẫn không thể giải quyết được cơn khát tinh thần bên trong cô. Điều quan trọng nhất khiến cô chọn lựa con đường tu hành là sự khao khát tìm kiếm sự bình an nội tâm, một sự tự do khỏi những bám víu và tham cầu. Phật giáo dạy rằng tất cả mọi thứ trong cuộc sống đều vô thường, và chỉ có sự an trú trong hiện tại mới giúp giải thoát tâm hồn khỏi khổ đau. Con đường tu hành là cơ hội để cô tìm về sự tĩnh lặng, khám phá bản chất chân thật của mình, và sống trong sự tỉnh thức, không bị vướng mắc bởi những ước vọng thế gian.
“Hạnh phúc là kết quả của sự lựa chọn và nỗ lực bền bỉ trong mỗi khoảnh khắc”
Trong quá trình tu tập, hạnh phúc đối với cô đã thay đổi như thế nào so với khi còn là một giảng viên?
Cô thấy hạnh phúc không còn đặt nền tảng trên sự phụ thuộc hay sở hữu nữa, mà chuyển hướng vào sự an lạc nội tâm. Đây là loại hạnh phúc vượt qua sự thăng trầm của cảm xúc và hoàn cảnh bên ngoài. Tu tập giúp cô nhận ra rằng mọi thứ trong cuộc sống đều vô thường, kể cả những cảm giác hạnh phúc ngắn ngủi. Từ đó, đối với cô, hạnh phúc được tái định nghĩa như sự giải thoát khỏi những dính mắc, sân hận và ảo tưởng. Sự thay đổi này là chuyển biến từ hạnh phúc điều kiện sang hạnh phúc vô điều kiện – từ sự tìm kiếm ra bên ngoài đến sự quay vào khám phá bên trong. Đây không phải là sự phủ nhận niềm vui trong cuộc sống đời thường, mà là việc tiếp nhận mọi thứ với tâm thái quân bình, không bám víu và không đối kháng. Trong trạng thái này, hạnh phúc trở nên nhẹ nhàng, sâu sắc và bền vững hơn.
Những thử thách lớn nhất khi cô mới xuất gia là gì, và cô đã vượt qua chúng như thế nào?
Thử thách lớn nhất mà cô gặp phải chính là sự rời xa những thói quen, sở thích và môi trường quen thuộc, để sống trong một không gian tĩnh lặng và khép kín, đối diện với chính mình. Bên cạnh đó, sự thiếu thốn về vật chất và những khó khăn trong việc điều chỉnh tâm trí, vượt qua cảm giác cô đơn và hoài nghi, là những thử thách không hề nhỏ.
Để vượt qua những khó khăn đó, cô đã áp dụng những nguyên lý trong Phật giáo như Chánh niệm và Từ bi. Chánh niệm giúp cô quay lại với hiện tại, đối diện với mọi khó khăn mà không tránh né, không phán xét. Từ bi không chỉ dành cho người khác mà còn cho chính bản thân, giúp cô kiên nhẫn và tha thứ cho những khổ đau nội tâm. Quan trọng hơn, cô luôn nhớ rằng mọi thử thách đều là cơ hội để rèn luyện tâm trí và hoàn thiện bản thân, theo đúng con đường mà Phật dạy: “Vượt qua khổ đau là con đường dẫn đến giải thoát.”
Trong đời sống thiền môn và quá trình học tập, có trải nghiệm sâu sắc nào giúp cô nhận ra rằng hạnh phúc không phải điều ngẫu nhiên, mà là kết quả của sự lựa chọn và nỗ lực?
Cô đã nhận ra rằng hạnh phúc không phải là điều ngẫu nhiên hay một trạng thái đến từ bên ngoài, mà là kết quả của sự lựa chọn và nỗ lực bền bỉ trong mỗi khoảnh khắc. Một trải nghiệm sâu sắc mà cô nhớ mãi là khi cô bắt đầu nhận thức rõ hơn về bản chất của khổ đau và sự buông bỏ. Trước đây, cô thường nghĩ rằng hạnh phúc là một thứ gì đó có thể đạt được từ những điều kiện bên ngoài: thành công, sự thừa nhận hay những mối quan hệ hoàn hảo. Tuy nhiên, qua quá trình thiền định, cô dần hiểu rằng hạnh phúc bắt nguồn từ khả năng chuyển hóa tâm thức, từ việc buông bỏ tham, sân, si, và nuôi dưỡng những phẩm hạnh như từ bi, thanh tịnh và tỉnh thức.
Một lần, đối mặt với thử thách lớn, cô cảm nhận rõ nỗi đau khổ và bất an. Thay vì tìm kiếm an ủi từ bên ngoài, cô chọn quay về với chính mình, thực hành hơi thở và quan sát cảm xúc đang trải qua. Từ đó, cô hiểu rằng hạnh phúc không phải là tránh né khó khăn, mà là khả năng chấp nhận và làm chủ cảm xúc. Sự lựa chọn này dần mang lại cho cô sự an lạc sâu sắc, khi cô không còn phụ thuộc vào bên ngoài mà tự tạo dựng hạnh phúc từ trong tâm mình.
| “Hạnh phúc không phải là một điểm đến cố định, mà là hành trình được xây dựng qua cách chúng ta sống trọn vẹn với hiện tại và nuôi dưỡng lòng biết ơn đối với những điều giản dị quanh mình.”– Sư cô Thích nữ Diệu Hạnh. |
Hạnh phúc với hiện tại
Làm thế nào cô có thể cân bằng giữa việc học thuật và đời sống thiền môn để duy trì sự bình an và cảm nhận hạnh phúc?
Điều quan trọng là nhận thức được sự liên kết sâu sắc giữa tri thức và thực hành trong cả hai lĩnh vực. Trong học thuật, ta có thể phát triển trí tuệ, trong khi thiền môn giúp nuôi dưỡng sự tĩnh lặng, điềm tĩnh trong tâm hồn. Cả hai đều hướng đến sự hiểu biết sâu sắc và sự giải thoát khỏi khổ đau. Giữ được bình an và tập trung trong cả hai vai trò này đến từ việc áp dụng nguyên lý “tâm không vướng bận” trong Phật giáo. Khi học, ta cần buông bỏ mọi lo lắng về kết quả và không để tâm rối loạn bởi sự cạnh tranh hay thành tựu cá nhân. Thay vì theo đuổi mục tiêu một cách mù quáng, ta có thể tìm thấy sự bình an trong việc chấp nhận thực tại, học hỏi và phát triển mà không bị cuốn theo tham vọng. Việc thực hành thiền định, duy trì sự tỉnh thức và sống trong hiện tại sẽ giúp duy trì sự bình an nội tâm, đồng thời tăng cường sự tập trung và sáng suốt trong học thuật. Như vậy, sự hòa hợp giữa học thuật và thiền môn không phải là điều đối nghịch, mà là một quá trình liên tục phát triển và tinh lọc trí tuệ cùng với tâm hồn.
Nếu có một lời nhắn nhủ cho các bạn trẻ đang tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, cô sẽ nói gì?
Hãy tìm về bản thân, lắng nghe và hiểu rõ tâm hồn mình. Cuộc sống không phải là một đích đến, mà là hành trình tìm thấy sự bình an và chân thật từ bên trong. Phật giáo dạy rằng, chỉ khi ta buông bỏ những ảo tưởng và tham muốn ngoài kia, ta mới có thể thấy rõ con đường của chính mình. Hãy sống chậm lại, thực hành chánh niệm và yêu thương chính mình. Đừng vội vã chạy theo những chuẩn mực xã hội, mà hãy lắng nghe tiếng gọi sâu thẳm của trái tim để tìm ra ý nghĩa thực sự của cuộc sống.
Xin cảm ơn những chia sẻ thật quý báu từ cô, chúc sư cô luôn tinh tấn tu học!
Khánh My
