Lược sử chùa Thiên Trúc (JAMBUDĪPĀRĀMA)

LƯỢC SỬ CHÙA THIÊN TRÚC (JAMBUDĪPĀRĀMA)

(Thành viên Tỉnh Hội Phật giáo Kiên Giang)

---------------

Chùa Thiên Trúc - Hà Tiên còn được dân gian gọi là chùa Phật Lớn tọa lạc tại số 197/11 đường Phương Thành, Khu phố IV, phường Bình San, thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang, Việt Nam. 

Năm 1616, chùa Thiên Trúc được cộng đồng cư dân bản địa tạo lập với diện tích: 2.869.00m2, giáp chân núi Đề Liêm. Mặt tiền Chùa nhìn ra hướng Đông, hướng Nam đối diện chùa Phù Dung bên kia núi Bình San. Phía sau Chánh Điện là Hậu Tổ Trai đường cao rộng, không gian thoáng mát. 

Chánh điện thờ tôn tượng Phật Thích Ca ngồi kiết già ngay giữ rộng 1,9m (tượng Phật Lớn) cao 2,6m. Chùa hiện lưu giữ một bia đá Sīmā với nét hoa văn truyền thống Thái Lan. Năm 1662, Hòa thượng Ấn Đàm đến chùa Thiên Trúc dừng bước lưu trú một thời gian. Giai đoạn 1872-1874, mái chùa rất đơn sơ chỉ lợp rơm rạ che nắng gió mưa sương.

Năm 1929, Đại Hồng Chung được Phật tử hiến cúng, cao 1,15m, đường kín 0,6m, khắc dòng chữ Hán: “Kỷ Tỵ Niên Thiên Trúc Tự” là nhạc khí truyền thống Phật giáo Bắc truyền sử dụng. Nay được lưu giữ đặt phía sau bên trái tượng Phật.

Sau 1946, thực dân Pháp xâm lược lần 2 đã cấm chùa hoạt động nên không còn ai sinh hoạt và bỏ hoang. Sau đó, thấy chùa hoang vắng bà Nguyễn Thị Sãnh bèn trú ngụ tu hành thầm lặng và đến năm 1960 bà được công nhận chủ quản ngôi tự viện này.

Năm 1960, Tỳ khưu Pháp Kiên (thế danh: Huỳnh Văn Liêm, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long) có dịp đến Hà Tiên nên thăm viếng bổn tự.

Năm 1963, bà Nguyễn Thị Sãnh (1893-1968) cung thỉnh Tỳ khưu Pháp Kiên giao quyền trụ trì chùa Thiên Trúc theo tờ trình ký duyệt số 31-HC/MĐ của Hội đồng Xã Mỹ Đức, Quận Hà Tiên chứng thực chữ ký ngày 25 tháng 2 năm 1963. Tỳ khưu Pháp Kiên nhận lời về trụ trì đến năm 1968.

Năm 1963, Tỳ khưu Pháp Kiên cùng Ban hộ tự, tín đồ, Phật tử nâng cấp ngôi tự viện kiên cố, khang trang, ở giữa bên trên,  có hàng chữ nổi danh hiệu chùa là “Thiên Trước Cổ Tự”.

Thời gian này Tỳ khưu Pháp Kiên thu nhận các đệ tử: 1. Tỳ khưu Pháp Chơn; 2. Tỳ khưu Mạnh; Tỳ khưu Ngọc Nam.

Từ năm 1969-1989, Tỳ khưu Pháp Chơn(thế danh: Lê Văn Bốn, sinh năm 1905-1989, quê quán huyện Hà Tiên tỉnh Kiên Giang) trụ trì Thiên Trước Cổ Tự.

Năm 1970, Tỳ khưu Pháp Chơn mở giảng đường thuyết pháp và có cư sĩ là thầy giáo C. Ru A Cha Nho cùng dạy Pali, Kinh tạng, giới luật và ngôn ngữ Khmer cho nhiều người có nhu cầu.

Từ năm 1990-1997, Tỳ khưu Pháp Nhẫn (thế danh: Diệp Bình Lợi, sinh năm 1950, quê quán huyện Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang) trụ trì Thiên Trước Cổ Tự.

Bên cạnh đó, có các vị đồng tu và Tăng tài kế thừa: 1. Tỳ khưu Tâm Minh; 2. Tỳ khưu Trí Định; 3. Tỳ khưu Pháp Hảo; 4. Tỳ khưu Trí Thiền.

Từ năm 2000 đến nay (2025), Tỳ khưu Pháp Hảo (thế danh: Đàm Hồng Phúc, sinh năm 1975, quê quán huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh) được công nhận trụ trì chùa Thiên Trúc (Thiên Trước Cổ tự) theo quyết định số 05/QD-BTSTH/2000 của Ban trị sự Tỉnh Hội Kiên Giang ký ngày 2 tháng 11 năm 2000. 

Từ năm 2000 đến nay (2025), bên cạnh Tỳ khưu Pháp Hảo có các vị đồng tu và đệ tử truyền thừa: 1. Tỳ khưu Tâm Minh; 2. Tỳ khưu Thiện Ý; 3. Tỳ khưu Thiện Hạnh; 4. Tỳ khưu Chánh Niệm; 5. Tỳ khưu Pháp Tấn; 6. Tỳ khưu Pháp Tuệ; 7. Tỳ khưu Pháp Minh.

Ngày 25 tháng 5 năm 2002, Ban trị sự Tỉnh Hội Kiên Giang ký quyết định 02/TB-BTS/2000 chuẩn y chỉnh sửa danh hiệu Thiên Trước Tự thành Thiên Trúc Tự. Từ khi đó, chùa có tên Thiên Trúc như nay.

Năm 2004, Tăng xá và dãy nhà bếp, nhà ăn, được xây dựng khá khang trang bên trái Chánh Điện 

Ngày 6 tháng 5 năm 2014, Ban Tôn Giáo thuộc Sở Nội Vụ Tỉnh Kiên Giang ký công văn số  95/BTG-NV công nhận chùa Thiên Trúc là một tổ chức tôn giáo hoạt động hợp pháp.

Năm 2019, chánh điện được xây dựng lại mới hoàn toàn như hiện nay (2025) gồm hai tầng và một hầm với tổng diện tích sàn 1.333,13m2 theo giấy phép xây dựng số 25/GPXD của Sở Xây Dựng tỉnh Kiên Giang ban hành ngày 26-11-2019.

Như vậy, kể từ khi tạo lập đến nay khoảng 406 năm (1616-2025), các đời trụ trì trước không tìm thấy thông tin chính xác do lịch sử thăng trầm biến đổi. Tính từ thế kỷ XX đến nay (2025), để nối truyền mạng mạch Cháp Pháp Phật Thích Ca, chùa trải qua 4 đời trụ trì như trên đã trình bày, nếu có nguồn tư liệu khảo cổ nào tin cậy chúng tôi sẽ bổ sung sau.

Thực hiện: Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Hùng (Thiện Hậu) chấp bút.

Tỳ khưu Pháp Hảo cố vấn (trụ trì chùa Thiên Trúc). 

Bình Thạnh, ngày 28-4-2025 (1-4, Ất Tỵ); Phật lịch 2568.